De digitalisering van Nederland ontwikkelt zich snel, met toenemende integratie van technologie in zowel publieke diensten als gereguleerde markten. Overheidsportalen voor belastingaangifte, digitale patiëntendossiers en legale kansspelplatforms functioneren binnen nationale kaders voor gegevensverwerking en toezicht. Ook aanbieders zoals 888 bet, actief onder toezicht van de Kansspelautoriteit, leveren hun diensten volledig digitaal aan Nederlandse gebruikers via beveiligde platforms, met toegang tot onder meer de Eredivisie, Premier League en Champions League.
Deze versnelling legt druk op de overheid zelf om mee te bewegen. Om versnippering, verouderde infrastructuur en afhankelijkheid van buitenlandse technologie tegen te gaan, presenteerde het kabinet de Nationale Digitaliseringsstrategie (NDS). De gemeente Altena wordt hierin geconfronteerd met duidelijke taken op het gebied van cloudmigratie, gegevensuitwisseling, AI-toepassingen, digitale veiligheid en personele ontwikkeling.
Rijk wil controle over cloudgebruik, gemeenten moeten volgen
Een van de opvallendste onderdelen van de strategie is de oprichting van een soevereine overheidscloud. Overheden mogen gevoelige gegevens niet langer zonder meer in commerciële clouddiensten onderbrengen, zeker niet bij leveranciers buiten Europa. De gemeente Altena zal dus haar huidige ICT-contracten moeten doorlichten: waar staan de data, wie beheert ze, en welke voorwaarden gelden er?
De Rijksoverheid ontwikkelt een centrale cloudmarktplaats die moet zorgen voor veilige, Europese alternatieven. Voor veel gemeenten betekent dat nieuwe aanbestedingen, migraties en kennisopbouw. Vooral kleinere gemeenten zullen daarbij moeten samenwerken of inkopen via intergemeentelijke ICT-partnerschappen.
Data-uitwisseling moet landelijk worden gestroomlijnd
Naast cloudgebruik wordt ook gegevensdeling tussen overheden opnieuw vormgegeven. Het kabinet verplicht alle bestuurslagen tot aansluiting op een zogeheten federatief datasysteem, waarin afspraken over formats, toegang en verwerking worden vastgelegd.
Voor de gemeente betekent dit: oude databronnen harmoniseren, nieuwe koppelvlakken ontwikkelen en meewerken aan landelijke afspraken over gegevenskwaliteit. De gemeente Altena zal ook knelpunten moeten signaleren in de eigen systemen, bijvoorbeeld bij jeugdzorg, vergunningverlening of burgerzaken, en die melden via centrale meldpunten.
Zonder deze aansluiting dreigt uitsluiting van landelijke voorzieningen en vertraagde dienstverlening richting burgers.
AI niet langer experiment, maar beleidsinstrument
Kunstmatige intelligentie krijgt een vaste plek in het publieke domein. De strategie voorziet in centrale ontwikkeling van algoritmes en toepassingen die gemeenten kunnen overnemen. Denk aan AI voor aanvraagverwerking, risicosignalering of onderhoudsplanning.
De gemeente Altena wordt geacht deze toepassingen te integreren, mits ze bewezen effectief en transparant zijn. Daarvoor is het nodig dat lokale datasets goed gestructureerd zijn en dat ambtenaren de werking en risico’s van algoritmes begrijpen. Ondersteuning komt deels vanuit het Rijk, maar de uitvoering blijft lokaal.
Publieke dienstverlening moet ‘frictieloos’ worden
Burgers en ondernemers moeten voortaan ervaren dat de overheid één geheel vormt. Of men nu een bouwvergunning aanvraagt of adreswijziging doorgeeft, de digitale route moet helder, snel en toegankelijk zijn. Onder de slogan “altijd de juiste deur” verandert dienstverlening van aanbodgericht naar gebruikersgericht.
De gemeente Altena moet in dat kader haar digitale loketten herzien. Interfaces moeten gebruiksvriendelijker, communicatie moet proactiever, en informatie-uitwisseling met andere bestuurslagen soepeler. De focus verschuift van interne processen naar de ervaring van de inwoner.
Cyberveiligheid als nieuwe basisvoorwaarde
Beveiliging is in de NDS niet langer een randvoorwaarde, maar een kernverantwoordelijkheid. Elke gemeente moet voldoen aan landelijke eisen voor digitale weerbaarheid, inclusief de overstap op kwantumresistente cryptografie.
Daarnaast worden gezamenlijke crisisoefeningen verplicht: gemeenten moeten aantoonbaar voorbereid zijn op storingen of aanvallen. De gemeente Altena zal moeten investeren in monitoring, herstelprocedures en personeelstrainingen. Ook aansluiting op landelijke dreigingsinformatie wordt essentieel.
Ambtenaren krijgen digitale scholing en nieuwe rollen
Digitalisering raakt niet alleen systemen, maar ook mensen. De overheid introduceert een nationale aanpak om digitale vaardigheden binnen het ambtelijk apparaat op peil te brengen. Dat omvat gerichte bijscholing, centrale werving van IT-talent, en herverdeling van specialistische functies.
Voor de gemeente Altena betekent dit het opstellen van een personeelsplan: welke expertise is er in huis, wat ontbreekt er, en welke rollen moeten er worden ingevuld? Deelname aan landelijke kennisnetwerken en ontwikkelingspools wordt gestimuleerd, zodat gemeenten sneller kunnen inspelen op nieuwe technologieën.
Lokale uitvoering, nationale kaders
De boodschap is helder: wat voorheen ‘innovatie’ heette, is nu structurele verplichting. De gemeente Altena moet in 2025 duidelijke stappen zetten op elk van de zes strategische lijnen: cloud, data, AI, dienstverlening, veiligheid en personeel. Daarvoor is bestuurlijke regie nodig, maar ook budget, expertise en samenwerking.
De Nationale Digitaliseringsstrategie legt de lat hoog. Wie achterblijft, verliest niet alleen digitale aansluiting, maar ook het vertrouwen van inwoners in een moderne overheid.
